Hướng dẫn chung:
- Theo dõi y tế: Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên viên vật lý trị liệu trước khi thay đổi bài tập.
- Ngừng khi đau: Nếu bất kỳ bài tập nào gây đau, dừng lại và báo cho bác sĩ.
- Cá nhân hóa: Mỗi bệnh nhân có tiến độ hồi phục khác nhau, cần điều chỉnh bài tập phù hợp.
- Kiên trì: Tập đều đặn, kết hợp nghỉ ngơi hợp lý để đạt hiệu quả tốt nhất.
1. Giai đoạn sớm (0–2 tuần sau mổ)
Mục tiêu:
- Giảm sưng và đau.
- Khôi phục tầm vận động (ROM) cơ bản của khớp gối.
- Kích hoạt cơ tứ đầu đùi và ngăn teo cơ.
- Duy trì tuần hoàn.
Bài tập:
- Bơm cổ chân: Co duỗi cổ chân lên xuống 10–20 lần mỗi giờ để tăng tuần hoàn.
- Duỗi gối thụ động: Đặt gót chân lên khăn cuộn, để gối duỗi tự nhiên trong 5–10 phút, 2–3 lần/ngày.
- Tập co cơ tứ đầu (Quad sets): Siết chặt cơ đùi, giữ 5–10 giây, lặp 10–15 lần, 3–4 lần/ngày.
- Nâng chân thẳng: Nằm ngửa, nâng chân thẳng (đeo nẹp nếu cần), giữ 5 giây, hạ từ từ. Lặp 10–12 lần, 2–3 lần/ngày.
Lưu ý: Tránh cử động gây đau, tập nhẹ nhàng, theo dõi sưng.
2. Giai đoạn trung gian (2–6 tuần sau mổ)
Mục tiêu:
- Tăng cường tầm vận động (gần bằng gối lành).
- Bắt đầu chịu trọng lượng một phần.
- Tăng sức mạnh cơ đùi trước, đùi sau và cải thiện sự ổn định.
- Chuẩn bị cho hoạt động chức năng nhẹ.
Bài tập:
- Chịu trọng lượng một phần: Đi bộ với nạng, tăng dần trọng lượng lên chân phẫu thuật (theo chỉ định bác sĩ).
- Squat mini: Gập gối nông (khoảng 30 độ), giữ lưng thẳng, lặp 10–15 lần, 2–3 lần/ngày.
- Đạp xe tĩnh: Dùng xe đạp tập với lực cản thấp, 10–15 phút, 1–2 lần/ngày.
- Gập gối (Hamstring curls): Đứng, gập gối nhẹ nhàng (không dùng tạ), lặp 10–12 lần, 2–3 lần/ngày.
Lưu ý: Tăng dần cường độ, tránh xoay hoặc vặn gối đột ngột.
Tập ACL (dây chằng chéo trước) 2-4 tuần sau mổ
3. Giai đoạn nâng cao (6–12 tuần trở lên)
Mục tiêu:
- Khôi phục hoàn toàn tầm vận động và sức mạnh cơ.
- Cải thiện thăng bằng và cảm giác vị trí khớp (proprioception).
- Chuẩn bị quay lại hoạt động hàng ngày hoặc thể thao (sau khi được bác sĩ cho phép).
- Phòng ngừa tái chấn thương.
Bài tập:
- Step-up: Bước lên bục thấp (10–15 cm), lặp 10–12 lần mỗi chân, 2–3 lần/ngày.
- Lunge nhẹ: Bước chân dài, gập gối trước (90 độ), lặp 8–10 lần mỗi chân, 2 lần/ngày.
- Tập thăng bằng: Đứng trên một chân (hoặc trên đệm mềm), giữ 30 giây, lặp 5–10 lần. Có thể dùng bảng thăng bằng.
- Chạy bộ nhẹ: Bắt đầu chạy thẳng trên bề mặt phẳng (sau 12 tuần, nếu bác sĩ cho phép), 10–15 phút, 2–3 lần/tuần.
- Tập với dây kháng lực: Thêm bài tập cơ đùi, mông (side steps, squats với dây), lặp 12–15 lần, 2–3 lần/ngày.
Lưu ý: Tăng cường độ từ từ, tập trung vào kỹ thuật đúng, tránh các động tác xoay gối mạnh
Tập ACL (dây chằng chéo trước) 4 tháng sau mổ
